Öncelikle geçen sene Whatsaap gruplarında karşıma çıkan ve hala dolaştığını düşündüğüm yanlış bir bilgiyi düzelterek giriş yapmak istiyorum. Arkadaşlar, “Sportif/Amatör Pilot Sertifikası Sınavı”, belirli zamanlarda ya da Ücretli/Ücretsiz olarak açılıp kapanmıyor. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün sitesinde yer alan bu sınav şu ana kadar devam ettiği gibi, bir değişiklik olmadığı müddetçe de yine ücretsiz olarak sunulmaya devam edecektir. Yani Sportif/Amatör İHA Ehliyeti tamamen ücretsizdir.
İnsansız Hava Aracı ehliyetimi (İHA-1 Ticari Ehliyeti) 2020 Eylül ayında Huma Akademi’de almış bulunmaktayım. Eğitim dönemimiz pandemi ve yasaklara denk gelmesinden dolayı dersleri daha çok hızlandırılmış şekilde işlediler. Ancak bu eğitimler daha çok teknik bilgi, dikkat edilmesi gerekenler ve çözümlere dayalılar. Bu sebeple ne yazık ki karşımıza çıkacak daha nice problemli durumu, gözlemledikçe ve tecrübe ettikçe öğrenebiliyoruz.
İnsansız Hava Aracı ehliyeti, Ticari ve Sportif olmak üzere iki sınıftan oluşur. Ticari olan ehliyetler, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün sitesinde belirtilmiş olan yetkili kuruluşlar tarafından verilmeye devam ediyor. (Tıklayınız). Hobi edinmek isteyenler için ücretsiz olarak sunulan Sportif/Amatör Pilot Sertifikasıysa doğrudan Sivil Havacılık tarafından veriliyor. Sitelerinde yer alan tanıtım videosunu izleyerek, İnsansız Hava Araçlarının kullanımı hakkındaki genel bilgileri öğrenebilirsiniz.
Sportif/Amatör Pilot Sertifikası Nasıl Alınır?
SHGM tarafından verilmekte olan Sportif/Amatör Pilot Sertifikasına sahip olmak için öncelikle kayıt oluşturmalısınız (Tıklayarak Ulaşabilirsiniz). Aynı şekilde bu işleme doğrudan E-Devlette yer alan “İha Pilot Kayıt Başvurusu” kısmından da ulaşabilirisiniz. Sonrasında bu kısımda hazırlanmış olan sınavı tamamlamanız gerekmekte. Tercihe göre İHA-0 veya İHA-1 ‘i seçerek bir vesikalık resim yükleyin. Bu resim, oluşturulan sertifika ve ehliyette kullanılacağından özenli bir tercih yapmanızı öneririm. Sınavı tamamladığınız anda pilot sertifikanız oluşur. Lisans bilgilerinize Bilgilerim/Pilotluk Yetkilerim kısmından ya da E-Devlette bulunan İHA Pilotluk Yetkileri Sorgulama kısmından ulaşabilirsiniz.
İnsansız Hava Araçları ve Dronlar tanımlanırken günümüzde popülerleşen 4-5 kanatlı Multikopterler akla gelsede aslında tek kanatlı dronları da (Kısaca uçak diyeceğim) kapsamaktadır. Yani bu İHA Ehliyetleri ve içerdiği yetkiler kapsamında, kumandalı uçakları da kullanmanız mümkün hale geliyor. Uçuş öncesinde UAV Forecast gibi uygulamalardan uygun uçuş şartlarının takibini yapabilirsiniz. Yeni başlayanlar için özellikle Uydu Sayısı, Rüzgar Profili ve Jeomanyetik Hava Kirliliğine dikkat etmenizi öneririm.
Pekiii… Madem bir hobi edindik, en kaba ve gerçek haliyle basitleştirmiş olduğum şu bilgileri de öğrenmenizde fayda var. Türk Sivil Havacılık Kanunu “Biz Pilotları Ne Kadar Korumuyor” görelim.
- “Her ne koşulda olursa olsun izinsiz yapılan tüm uçuşlar yasaktır.” Ehliyetinizin Ticari ya da Sportif olması bu durumu değiştirmez. Sportifler sadece yeşil alanlar için izin talep edebilirler ancak burada kastedilen Yeşil Alanlar maalesef park ya da ormanlar değildir. İzinli alanları SHGM Sitesindeki harita ya da UAV Forecast gibi uygulamalardan görebilirsiniz.
- İzinli uçuş yapılıyor olsa dahi, kolluk kuvvetlerince dronun indirilmesinin istenmesi durumunda uçuş sonlandırılmalıdır. Bunun gerekçesi olarak anlık olarak bölgede oluşabilecek herhangi bir güvenlik tedbiri ve bunun ilgili birimlere bildiriminin alacağı zamanı düşünebiliriz.
- 120 Metrenin üzerindeki uçuşlar yasaktır. Bu alan, helikopter gibi diğer hava araçlarının güvenli alçak uçuş yapabilmeleri için ayrılmış yüksekliği kapsar.
- “Uçuş esnasında doğabilecek her türlü zarardan pilot sorumludur.” Zaten bu sebeple de uçuş izni taleplerinde “Üçüncü Şahıs Mali Mesuliyet Sigortası” aranmaktadır.
- 500gr ‘a kadar olan ağırlıklarda yapılan uçuşlar için ehliyet gerekmemektedir. 500gr – 4kg arası için İHA-0 Ehliyeti, 500gr – 25kgarası için İHA-1 Ehliyeti, 500gr – 150kg arası için İHA-2 Ehliyeti ve 150kg üstündeki ağırlılarda yapılan uçuşlar için İHA-3 Ehliyeti gerekmektedir.
- İHA’nızı sisteme kaydettikten sonra uçuş için hazır hale getirmelisiniz. Sonrasında oluşan Kare Kodu (Plaka) çıktı alarak İHA’nıza yapıştırmalısınız.
- Uçuş İzin Talepleri için en az 5 gün önceden olmak koşuluyla en geç 30 gün sonrasına talepte bulunabiliyoruz. Her bir izin için cüzi miktarda ücret ödüyoruz.
- Kayıtsız ya da plakasız İHA’lar, izinsiz uçuşlar, yetkisiz pilotlar ya da kanunda belirtilen diğer yasaklı hallerin ihlali gibi tüm bu durumlarda ciddi cezalarla karşılaşmanız mümkündür (Bknz.)
- Dikkatimi çekenler bu şekildeydi. Daha fazla resmi bilgi için lütfen 2920 sayılı kanunu inceleyeniz.
Burada görüldüğü gibi çoğu bilgi anlatılmasada, kanuna dayalı olduğundan dolayı bilmenizde fayda var. Ceza kanunda yer aldığı gibi “Kanunu bilmemek mazeret sayılmaz.“(TCK.Md.4). Biz pilotlar için durumlar bu şekilde. Kabul edelim ki denetim ve güvenliğin sağlanmasının zor olduğu bir mecra. Bu sebeple de gerek görüldüğünde kullanılmak üzere Jammer ve İLTER sistemleri bulunuyor.
JAMMER:
Müdahalesine maruz kalmanız durumunda kumandayla Dron arasındaki bağlantıyı kesmektedir. Sadece uyduyla dron arasındaki GPS aktarımı devam eder. Bu andan sonra eğer varsa, başlangıçta belirlemiş olduğunuz otomasyon devreye girer. Yani cihaz ya kalkış noktasına döner, ya olduğu yere iner ya da olduğu konumda kalarak sinyal almayı bekler.
İLTER:
Müdahalesine maruz kaldığınızda Dron başını alır ve gider. Evet yanlış okumadınız, bildiğiniz gidiyor. Bana göre kazalar dışında karşılaşabileceğimiz en kötü durumdur. Çalışma sistemi oldukça basittir. Dronun GPS sinyaline müdahale ederek, yanlış bir konum atanır ve bu yöne gitmesi sağlanır. Bu durumda artık kumanda kontrolünüz devre dışı bırakılmıştır. Sadece kumanda üzerinden “Ankara Esenboğa Havaalanına” gitmekte olduğunu ve giderken size ilettiği verileri görürsünüz. Sonrası malum, ya bir kaza geçirir ya da pili bitene kadar yoluna devam eder.
Buraya kadar olan kısmı kabul etmekle birlikte son dönemde kontrolsüzce yapılmaya başlanan Jammer ve İLTER müdahalelerini kabul etmek mümkün değil. Şöyleki, izinli yapılan uçuşlarda dahil olmak üzere sorgusuz şekilde müdahaleler ediliyor. Sadece bu da değil; bir ara gündem olan, boğazdan geçen gemilerden tutun da çiplerle takibi yapılan göçmen kuşlara kadar hepsinin konumlarının Ankara’da görünmesi trajikomik olaydı. Tabi ki bu gibi sorunlar bir yandan da giderilmeye de çalışılıyor. Gerçekten anlaşılması bu güç durumlara rağmen “Vardır bir bildikleri.” diyebiliyoruz. Acaba gerçekten de “Var mıdır bir bildikleri?” bunu da sizlere bırakıyorum.
