Ses kayıt ve müzik teknolojileri alanında çokça karşımıza çıkan bit derinliği hakkında oldukça fazla yanlış bilgiye maruz kalmışız. Şöyle ki, 32 bit efsanesinden bahsedilirken hep daha kaliteli, daha yüksek çözünürlüklü ya da clipping yapmaz gibi efsanelerden bahsediliyordu. Fakat Mixyap YouTube kanalında, Emrah Çelik hocamızın anlatımından sonra işin doğrusu daha net anlaşılıyor. Bende bu yazımda Emrah Çelik hocanın anlattığı konu başlıklarını alıntılayarak özet bir bilgi yazısı oluşturdum. Kendisinin uzun anlatımı için, bu yazımın en sonunda bulunan ilgili videoya ulaşabilirsiniz.
Ses formatında bit, çözünürlüğü değil, sesin sadece şiddetini ve dinamik aralığını temsil eder. Bit farkı detayı arttırmadığı gibi headroom ile alakası bulunmamaktadır. Dijital seste headroom değeri her zaman 0 dbfs’dir. Yani 32 Bit bir ses 24 Bit’e ve 24 Bit bir ses 16 Bit’e göre daha iyi ses sunamaz. Daha da kısaltacak olursak 32 bit ses derinliği, diğerlerine göre daha üstün bir ses formatı değildir.
Dinamik aralık ve headroom birbirinden farklı şeylerdir. İnsan kulağı doğası gereği, 16 Bit sesin tüm dinamik aralığını dinleyememektedir. Çünkü 16 bit’in ses şiddeti, kulaklarımızın acı eşiğini geçmektedir. Öyleyse neden 24 Bit kayıt alıyoruz? Daha fazla dinamik aralıkla, dip gürültüye daha fazla müdahale edebilmemiz sebebiyle.
32 Bit ses dosyası clipping yapmadan hiçbir DAC tarafından çalınamaz. Clipping yapmaya devam eder ve playbackte kurtarılamaz. Çünkü müzik endüstrisinde kullanılan cihazlar, headroom olarak bu seviyeleri göremez. Ne bu dinamik aralığı kaydedebilir, ne de çalabilirler.
32 Bit kayıt aldığı belirtilen ses kartları, esasında iki ayrı ses dosyası kaydetmektedir. Bu ses dosyalarından birisi sizin belirlediğiniz gain seviyesiyken, diğeri ise bunun daha düşük seviyeye ayarlanmış varyantıdır. Yani kısaca, eğer kayıt esnasında siz gain seviyesini doğru ayarlayamayıp clippinge düşerseniz, preamp içerisindeki ikinci devre, otomatik olarak sizin yerinize düşük tutarak kaydettiği bu yedek kaydı kullanır. Buradan da anlaşılacağı üzere aslında 32 bit olarak alınmış olan bir kayıt bulunmamaktadır. Aslında sizin yapamadığınız gain seviyesi ayarını, preamp sizin yerinize yapmaktadır. Doğrudan 24 bit bir ses kartıyla doğru ayarlanmış gain seviyelerini kullanırsanız, 32 bit şeklinde satılan ses kartlarına ihtiyacınız olmayacaktır. Olay basitçe, sihirbazlıktan ibaret.
Biliyorum yazı bu haliyle çok basit ve hatta belki anlaşılmıyor. Ben, içerikteki detaylara pek fazla değinmeden, doğrudan sonuç odaklı olarak bir özet yazısı yazdım. Bu sebeple Emrah Çelik hocanın, tane tane ve detaylı anlatımını dinlemenizde fayda olacaktır. Okuduğunuz için teşekkürler. İyi miksler dilerim.
